Soms schrijf ik een stukje maar sinds ik luisterde naar de toespraak van (nu) NAVO-leider Rutte stromen mijn woorden nog wel in mijn hoofd maar ik kan ze moeilijker uiten. Het is oorlog zei hij en we moeten ons geestelijk voorbereiden op oorlog. Cybercrime en desinformatie om chaos te veroorzaken waaiert uit over de wereld. Ik raakte lichtelijk in paniek en wil direct noodpakketten, wereldradio's en zonnepanelen aanschaffen. Ik weet heel goed dat dat geen zin heeft maar blijf zoeken op internet naar alle benodigdheden om te overleven, of in ieder geval mijn geliefde kinderen en kleinkinderen te laten overleven. Ga weg, denk ik ga daar weg maar ook dat heeft geen zin want het is wereldwijd.
Mijn zoon stuurde mij het YouTube kanaal Carefree Wandering. Ik keek naar de filosofische gesprekken, haalde diep adem en herpakte mijzelf. Liet mijn verstand weer de plaats innemen van mijn angst.
Er zijn mensen die het westen de schuld geven van wat er gebeurt want het westen moet eigenlijk gewoon niet op bedreigingen reageren. We moeten de dictator niet tarten want dan escaleert het. Ze vergeten dat de dictator de agressor is en niet het land dat aangevallen wordt. Als die landen nou maar gewoon toegeven dat ze……… dan ………… Blaming the victim heet dat en het zal wel door angst ontstaan, hoop ik. Maar angst is een slechte leider en onmacht ook.
Kunnen woorden ons nog redden
Ik had, en heb nog steeds, geen mensen om me heen die geen oorlog hebben meegemaakt: een opa, ouders, zonen, echtgenoten – allemaal, omdat we ofwel in oorlog waren óf ons op een oorlog voorbereidden. Een ander leven kennen we niet. We zijn oorlogsmensen. Onze kinderen hebben altijd oorlogje gespeeld, dat doen ze graag. Ze krijgen oorlogsspeelgoed.
Uit de Belle van Zuylen lezing van Svetlana Aleksijevitsj, gepubliceerd in de Groene
https://www.groene.nl/artikel/op-zoek-naar-een-getuige
Ik herken deze uitspraak van Svetlana Aleksijevitsj. Net als zij kom ik uit een gezin dat getekend is door oorlog. Mijn oudste zussen en mijn ouders en de meeste andere familie hebben de oorlog, wonende in Rotterdam, volop meegemaakt. Er werd nooit over gepraat, ook niet waarom het gezin niet bij elkaar woonde in de oorlog, waarom mijn zusjes naar andere plekken gebracht werden, waar mijn vader was, waar mijn moeder was. Mijn broer, zusje en ik zijn van na de oorlog. Ik vroeg maar kreeg geen antwoord. Met dit schrijven doorbreek ik een taboe maar heb ik nog steeds geen antwoord. Ik weet alleen dat iedere oorlog, ieder geweld mij diep treft.
Het enige dat mijn nog levende oudere zus mij vertelde een paar jaar geleden, is dat ze nog steeds bang is voor vliegtuigen en sirenes is. Daarbij krijg ik de beelden van kinderen van nu voor ogen en zie dat ze, net zo als mijn zus, schrik en angst in hun ogen hebben. Dat is dus voor levenslang. Waarom wordt dit kinderen aangedaan voor levenslang.
Ik begrijp nu de eenzaamheid van de mens die daaruit (de oorlog) terugkeert. Als van een andere planeet of uit het hiernamaals. Zo'n mens weet iets wat anderen niet weten, wat alleen bestaat in de buurt van de dood. Als ze iets met woorden over willen brengen voelen ze zich rampzalig en raken verstomd. Zij willen vertellen en de anderen willen begrijpen, maar iedereen is machteloos.
Uit: De oorlog heeft geen vrouwengezicht, van Svetlana Aleksijevitsj
Naar aanleiding van de lezing ben ik het boek De oorlog heeft geen vrouwengezicht gaan lezen. Het blaast mij omver, het grijpt me bij mijn strot. Ik leg het weg en pak het weer op. En dan heb ik het alleen over het voorwoord, de inleiding van het boek. Want het boek zijn interviews met Russische vrouwen die in de tweede wereldoorlog gevochten hebben. Als kantonnier, schutter, vlieger, kortom alles wat mannen ook deden. Maar na de oorlog konden en mochten ze niet meer praten over wat ze gedaan en meegemaakt hadden. De oorlog is een mannenzaak, heldhaftig en groot en vrouwen zijn niet heldhaftig en groot. En bovendien waren hun herinneringen niet heldhaftig en groot. Dus zwegen ze, tot ze geïnterviewd werden. Hun taboe om te spreken over de oorlog is groter dan mijn taboe om over mijn familie te schrijven.
En toch hebben ze er over gesproken en is het nu opgetekend.
Ik heb het geluk dat ik leefde en mijn kinderen en kleinkinderen opgevoed werden in de veilige bubbel van vrede in de westerse wereld waarvan we denken dat die nog steeds bestaat.
Maar Mark Rutte haalde ons doeltreffend uit onze genoegzame wereldje.
En daarom lees ik nu Roman Krznaric, Geschiedenis voor morgen en Tim Snyders, Over tirannie om te leren hoe het ook anders kan en in de hoop me wat minder machteloos te voelen. En als de angst weer toeslaat kijk ik weer naar een aflevering op Carefree Wandering.
