Categorie: overdenkingen

Gelezen

Artikelen in
de Groene
de Correspondent
de NRC

Gespeeld met
ChatGTP
Le Chat
Claude
Perplexity

op de dag dat mijn linkerhand
besloot naar rechts te keren
weigerde om te bewegen

pakte hij rimpels op
aarde
dode bloemen
doornen
vuil

op de dag dat mijn handen
kracht verloren
en vorm

keerde mijn rechterhand
naar links

Gedicht en Illustraties
handgemaakte houtskoolschetsen
© IJda Smits

In de filosofiegroep zou het onderwerp AI zijn. Ik las er al regelmatig over maar nu nog gerichter. De voors en tegens. Want dat vind ik een moeilijke vraagstelling waar ik niet uitkom. Ik heb gemengde gevoelens en gebruik het. Na het eerste enthousiasme van enkele jaren geleden (ik houd van nieuwe ontwikkelingen) ben ik wat terughoudender geworden in het gebruik. Ook vanwege de dataopslag die erg veel energie kost. Dus daarover voel ik me schuldig als ik het gebruik.
En ook om de andere nadelen van AI en het gevaar dat schuilt in dat het niet goed of voor ronduit slecht zaken gebruikt wordt.
Onderaan dit blog vind je de voor- en nadelen op een rijtje.
Ik moest er dus over gaan lezen en het blijven gebruiken want onbekendheid geeft angst, merk ik uit gesprekken met anderen.

Als zoekmachine is het geweldig omdat je nooit (nog niet?) reclame krijgt. En als vertaler van mijn gedichten vind ik het fantastisch, wel vroeg ChatGTP mij op een dag of het mijn gedichten zijn, dat ze erg mooi zijn en begon aanbevelingen te geven. Ik verwijderde als de wiedeweerga mijn invoer. Ik ben daar nu weer overheen en leer ook beter invoeren zodat ik betere resultaten krijg. In het begin liet ik AI wel eens een gedicht schrijven maar dat was altijd erg slecht en vlak en ik moest er om lachen.

Wat ik nog verder wil uitdiepen na de filosofieavond waren de voor- en nadelen en waarom sommige mensen in ‘therapie’ gaan bij AI, het als feedback gebruiken, er een vriend(in) mee construeren of andere raad vragen. Hoe werkt dat dan?

Om dat te proberen, schreef ik in ChatGTP:
-Een aantal jaren geleden ben ik begonnen met bloemen te fotograferen en cyanotypes te maken. Ik schijn nu een expert te zijn en dan wordt er van je verwacht dat je hier mee doorgaat. Maar ik heb behoefte aan verandering maar weet niet goed hoe ik dat moet doen. Geef mij een aantal tips hiervoor.-
En de tips kwamen er en vragen en voorstellen. Ik beantwoorde alles want werd steeds nieuwsgieriger wat er verder nog zou komen. Wilde nog niet toegeven dat het goede tips waren waar ik iets aan had. Bedacht wel hoelang ik zelf op internet zou moeten zoeken om de tips bij elkaar te scharrelen en er iets coherents van te maken.
Ik beantwoorde nog meer vragen, maakte nog meer keuzes en uiteindelijk vroeg AI of ik even wilde brainstormen. Aparte vraag want hoe brainstorm je met AI.
Ja dus, graag brainstormen! AI, (ik ben nu bijna geneigd het een naam te gaan geven want het voelt zo menselijk aan!) brainstormt razendsnel en geeft mij een aantal voorstellen. Ik kies er drie: oud, rauw en houtskool.

‘Zal ik er een projectvoorstel van maken?’ Ja graag, antwoord ik en het projectvoorstel komt met de naam -sporen en houtskool- en AI maakt er zelfs een pdf van die ik download.

Ik sloeg het op. Dacht dat ik er niets mee zou doen. Want het was een grap, niet waar? Dat was op zaterdag, maar zie, op maandag begon ik met een houtskooltje. Eéntje dan dacht ik, want ik heb nu toch het klimaat al vervuild met mijn opgeslagen data en AI gevoed met mijn input. En nu zes dagen later zijn het er zes en een gedicht en andere schrijfsels. Ook dat schrijven is onderdeel van het project.
Het werkt nogal verslavend en ik heb toch wel een paar weken nodig om alle AI opdrachten uit te voeren. Of is dat manipulatie en laat ik me graag manipuleren?
De houtskoolschetsen maak ik gewoon met de hand want AI gegenereerde visuals zijn verschrikkelijk kitscherig en plat en nietszeggend. In mijn ogen dan.
Al bezig zijnde kwam het idee in me op om zilvernitraat en cyanotypes van de houtskoolschetsen te maken. Het haalt me dus wel uit mijn impasse die ik dacht dat ik die niet had. Sessie geslaagd

In de filosofieclub kwamen vooral de nadelen naar voren en maar een paar voordelen. Dat het gebruikt kan worden om mensen te manipuleren of valse waarheden te laten lezen.
Maar het is er en gaat niet meer weg. We kunnen beter proberen er zo goed mogelijk mee om te gaan. Misschien kunnen mensen met goede bedoelingen veel goede input geven en het zo beheersbaar houden. Een item in Nieuwsuur over de herinterpretatie van de Dode zee rollen met heldere uitleg gaf mij een duidelijker beeld hoe het gebruikt wordt voor historisch onderzoek.
Ik merk zelf dat ik minder twijfel en minder voorbehoud heb over het gebruik van AI nu ik er meer over lees, hoor en het ook gebruik. Ik besef ook plotseling dat mijn zoon en kleindochter allebei op hun werk met AI werken en dat mijn kleindochter afgestudeerd is op iets met AI en logistiek. Ik moet ze dat toch eens vragen voordat ze gaan denken dat ik er niets van snap.

En over de voor- en nadelen? Ik vraag het AI maar eens.

Hoewel kunstmatige intelligentie soms angst oproept, biedt het ook veel voordelen die het dagelijks leven juist makkelijker en veiliger kunnen maken. AI helpt artsen bijvoorbeeld bij het sneller opsporen van ziektes, maakt het mogelijk om natuurrampen beter te voorspellen, en ondersteunt ouderen bij het langer zelfstandig wonen. Denk aan spraakassistenten die je herinneren aan medicijnen, of slimme systemen die valpartijen kunnen signaleren. Ook in het onderwijs, het verkeer en de energiebesparing speelt AI een steeds positievere rol. Belangrijk is: AI hoeft geen vervanging te zijn van mensen, maar een hulpmiddel — een extra paar ogen of handen. Als we deze technologie met zorg en gezond verstand gebruiken, kan ze bijdragen aan een samenleving die juist menselijker wordt, niet minder.

1. Door AI ontworpen fluorescerend eiwit (esmGFP)Wetenschappers hebben met behulp van de AI-taalmodel ESM3 een volledig nieuw fluorescerend eiwit ontwikkeld, genaamd esmGFP. Deze AI simuleerde 500 miljoen jaar aan evolutionaire processen om een functioneel eiwit te creëren dat niet in de natuur voorkomt. Het resultaat is een eiwit dat fluoresceert en potentieel toepassingen heeft in de geneeskunde, milieuwetenschappen en synthetische biologie. 
2. AI ontrafelt mysteries van de Dode ZeerollenOnderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen hebben een AI-model genaamd Enoch ontwikkeld om de Dode Zeerollen te analyseren. Door handschriftherkenning en radiokoolstofdatering te combineren, ontdekte Enoch dat sommige rollen ouder zijn dan eerder gedacht. Ook suggereert het model dat bepaalde schriftstijlen, zoals Hasmonese en Herodiaanse, eerder verschenen dan voorheen aangenomen. 
3. AI versnelt ontdekking van geneesmiddelenHet biotechbedrijf Basecamp Research gebruikt AI en milieudna-sequencing om nieuwe genetische sequenties te ontdekken. Door micro-organismen uit afgelegen gebieden te verzamelen, hebben ze al een miljoen nieuwe soorten geïdentificeerd. Deze gegevens verbeteren AI-modellen zoals AlphaFold, wat leidt tot snellere en efficiëntere ontwikkeling van geneesmiddelen. 
4. AI helpt bij reconstructie van het menselijk brein In samenwerking met Harvard’s Lichtman Lab heeft Google een nanoschaal kaart van een stukje menselijk hersenweefsel gemaakt. Deze AI-gegenereerde reconstructie onthult ongekende details van neuronale structuren en verbindingen, wat kan bijdragen aan een beter begrip van neurologische aandoeningen. 
5. AI voorspelt overstromingen en detecteert bosbranden. Google’s Flood Hub gebruikt AI om overstromingen tot zeven dagen van tevoren te voorspellen in meer dan 100 landen, wat levensreddend kan zijn in risicogebieden. Daarnaast helpt het FireSat-project bij het vroegtijdig detecteren van bosbranden, waardoor hulpdiensten sneller kunnen reageren.
6. FDA introduceert AI-tool voor snellere geneesmiddelenbeoordeling
   De Amerikaanse FDA heeft een generatieve AI-tool genaamd Elsa geïntroduceerd om het proces van wetenschappelijke beoordelingen te versnellen. Elsa helpt bij het samenvatten van klinische protocollen en bijwerkingen, waardoor de goedkeuring van nieuwe geneesmiddelen efficiënter verloopt.
7. AI lost complexe wiskundige problemen op.
   DeepMind’s AlphaGeometry heeft in 2024 complexe meetkundige problemen opgelost op een niveau dat vergelijkbaar is met menselijke Olympiade-winnaars. Samen met AlphaProof loste het systeem 83% van alle historische IMO-meetkundeproblemen van de afgelopen 25 jaar op, wat de potentie van AI in abstract redeneren benadrukt.

Deze voorbeelden illustreren hoe AI niet alleen bestaande processen versnelt, maar ook geheel nieuwe ontdekkingen mogelijk maakt.

De opkomst van kunstmatige intelligentie roept ingrijpende ethische dilemma’s op. Wie draagt de verantwoordelijkheid als een AI-systeem schade veroorzaakt—de ontwikkelaar, de gebruiker, of het systeem zelf? En hoe zorgen we ervoor dat AI-beslissingen eerlijk, transparant en vrij van vooroordelen zijn? Deze fundamentele vragen blijven voorlopig onbeantwoord. Terwijl AI grote voordelen kan bieden op gebieden zoals gezondheidszorg, mobiliteit en efficiëntie, is het essentieel om de risico’s niet te negeren. Alleen met doordachte regelgeving, duidelijke ethische richtlijnen en een bewuste, menselijke benadering van AI-ontwikkeling kunnen we de nadelen beperken en het vertrouwen in deze technologie behouden.

1. Desinformatie & Deepfakes. Toepassing: AI wordt gebruikt om geloofwaardige nepvideo’s, -audio en -teksten te genereren.
   Gevolgen: Deepfake-video’s kunnen publieke opinie manipuleren of verkiezingen beïnvloeden.
   Nepnieuws, automatisch gegenereerd door taalmodellen, ondermijnt vertrouwen in media en instituties.
   Politici of publieke figuren kunnen “incriminated” worden met nepcontent.
2. Massasurveillance & Repressie. Toepassing: Overheden gebruiken gezichtsherkenning en gedragsanalyse voor surveillance.
   Gevolgen: In landen als China worden burgers 24/7 gevolgd via AI-gestuurde camera’s (bijv. “social credit systems”).
   Oppositiegroepen kunnen worden onderdrukt of gestraft op basis van AI-analyses.
3. Autonome wapens & militaire toepassingen. Toepassing: Drones of wapensystemen met AI kunnen zelfstandig doelen identificeren en aanvallen.
   Gevolgen: Onmenselijke besluitvorming over leven en dood zonder menselijke tussenkomst.
   Escalatie van conflicten (AI-wapens reageren sneller dan mensen).
4. Cyberaanvallen & hacking. Toepassing: AI kan kwetsbaarheden analyseren, phishingmails genereren of wachtwoorden kraken.
   Gevolgen: Geautomatiseerde cyberaanvallen zijn effectiever en moeilijker op te sporen.
   AI gegenereerde e-mails zijn moeilijk van echt te onderscheiden en kunnen mensen misleiden (social engineering).
5. Werkloosheid & economische ongelijkheid. Toepassing: Automatisering van taken door AI in bijvoorbeeld administratie, productie en zelfs creatieve sectoren.
   Gevolgen: Miljoenen banen verdwijnen of veranderen radicaal.
   AI-vermogende bedrijven krijgen meer macht en marktdominantie.
   Economische ongelijkheid groeit tussen mensen met en zonder toegang tot AI.
6. Bias & discriminatie. Toepassing: AI-algoritmes nemen beslissingen in rechtspraak, werving of kredietverlening.
   Gevolgen: AI-systemen kunnen bestaande vooroordelen versterken (bijv. etnisch profileren).
   Gebrek aan transparantie (“black box”) maakt het moeilijk om fouten aan te kaarten.
7. Misbruik in wetenschap en geneeskunde. Toepassing: AI kan worden gebruikt voor biohacking of het ontwerpen van schadelijke stoffen.
   Gevolgen: In 2022 toonde een onderzoek aan dat een AI-systeem in een paar uur duizenden potentieel dodelijke moleculen ontwierp (als proof of concept).