Gelezen:
Roman Krznaric, Geschiedenis voor morgen
Inspiratie uit het verleden voor de toekomst.
Timothy Snyder, Over tirannie
Twintig lessen uit de twintigste eeuw.
vandaag vond ik mijzelf
vijfendertig jaar geleden
ik was twee en veertig
strijdlustig en heel zeker hoe
de wereld zou moeten zijn
er zou plaats zijn overal
voor iedereen en vrede
gerechtigheid
en liefde voor het leven
gezegend is de ouderdom
met de jaren slijt de strijd
en het ongenoegen
zo wordt gedacht
maar bij mij slijt de zekerheid
en strijdlust wordt onrust
voor alle jonge mensen
waarom? vraag ik
en hoe?
wat is er verkeerd gegaan?
Gedicht IJda Smits
Uit: Ik ben niet dapper, eigen uitgave.
Illustraties uit mijn schetsboek 1992
Ik wilde over liefde schrijven. Liefde denk ik, ja laten we het over liefde hebben. Wat is liefde eigenlijk? Is liefde niet een zelfzuchtige emotie?? Ik lief jou en daarom moet jij mij lieven. Ik wilde schamper over liefde schrijven.
Is het niet een drogreden om in deze turbulente tijden te praten over liefde en zachte krachten. Dat doen we al jaren en zie het resultaat. De zelfzucht van zelf-liefde viert hoogtij. Het is niet dat ik niet in liefde geloof maar ik geloof niet dat liefde en zachte krachten de wereld kunnen veranderen in een paradijs. Ja wij wonen hier in een soort paradijs, in het paradijs 'de westers wereld', maar met hoevelen zijn wij eigenlijk in de westerse wereld?
Er leven ongeveer 8 miljard mensen op de wereld en ongeveer 1,4 miljard leven in ernstige armoede ($ 1,90 per dag). Deze cijfers zullen wel arbitrair zijn want ze verschillen iets per website die ik bezoek, waarschijnlijk vanuit welk perspectief je het bekijkt en telt. Maar goed, dit luttele bedrag is de bodem van de bestaanszekerheid en er zullen nog miljarden mensen zijn die daar boven zitten en ook erg arm zijn.
En het daar over hebbende: ik zag laatst een filmpje op Instagram en daar noemden ze het percentage mensen dat westers genoemd wordt. Het was niet veel, gezien op de wereldbevolking. Ik heb wel een globaal idee hoe het is maar omdat ik tegenwoordig alles met cijfers wil staven als een gevecht tegen alle wilde theorieën, ga ik op onderzoek uit op internet in kranten, tijdschriften en uiteindelijk bij AI.
Ik raadpleeg alle AI apps die ik ken en distilleer daar de onderstaande gegevens uit:
'Westerse wereld:
Meestal worden de volgende regio’s/landen tot de Westerse wereld gerekend:
Europa (EU + VK + Noorwegen, Zwitserland, etc.)
Verenigde Staten en Canada
Australië en Nieuw-Zeeland
Israël (soms ook meegerekend vanwege culturele en economische oriëntatie)
'Niet-westerse wereld':
De rest van de wereld – dus:
Azië (incl. China, India, Midden-Oosten)
Afrika
Latijns-Amerika
In cijfers en percentages 2024-2025
- Westerse wereld: 1.17 miljard - 14%
- Niet-Westerse wereld: 6.93 miljard - 86%
- Wereldbevolking: 8,1 miljard - 100%
Mijn god, denk ik, hoe hovaardig zijn wij 'westerse' mensen. We weten het nog steeds beter. We begonnen met onze religies op te dringen aan de rest van de wereld, we eigenden ons land en alles wat dat land te bieden had toe, we dringen onze nieuwe religie, onze 'fantastische democratie' op. We vinden ook onze cultuur beter dan alle andere culturen. Het is een soort houding van alles wat anders is moet vernietigd.
Het gaat natuurlijk om macht en geld, met geld heb je macht. Het gaat om veel geld nu. Het geld/kapitaal regeert.
Deze bewering vraagt natuurlijk weer om verder onderzoek voordat ik over me heen krijg dat ik een complotdenker zou zijn. Ja, ik dek me aan alle kanten in.
De verdeling van rijkdom tussen de Westerse wereld en de niet-Westerse wereld is zeer ongelijk – ondanks dat het grootste deel van de wereldbevolking in niet-Westerse landen woont, is een groot deel van het mondiale vermogen nog steeds geconcentreerd in de Westerse landen.
Hier een overzicht op basis van recente cijfers (rond 2023/2024), onder andere van Credit Suisse, de Wereldbank, en het IMF.
Totaal wereldvermogen: ca. $500–$600 biljoen USD
(Let op: dit is netto vermogen, dus bezittingen min schulden).
De gemiddelden kunnen misleidend zijn door extreem hoge rijkdom bij een kleine elite. De mediaan is vaak veel lager.
Landen zoals de VS alleen al bezitten ongeveer 30–35% van het wereldvermogen.
Europa samen: ongeveer 20–25%.
China is de grootste niet-Westerse uitzondering, met ongeveer 15–20% van het wereldvermogen.
Afrika bezit minder dan 1% van het totale wereldvermogen, ondanks dat het meer dan 17% van de wereldbevolking heeft.
De Westerse wereld (~14% van de mensen) bezit ruim de helft van de wereldrijkdom (~55–60%).
De niet-Westerse wereld (~86% van de mensen) moet het doen met minder dan de helft van het vermogen (~40–45%).
Binnen de niet-Westerse wereld zijn grote verschillen: China en rijke golfstaten hebben relatief veel vermogen, terwijl veel landen in Afrika en Zuid-Azië nauwelijks vermogen per persoon hebben.
Ik moet het natuurlijk ook over de boeken hebben die ik gelezen heb en die me de noodzaak gaven dit stuk te schrijven en zo helderheid in mijn hoofd te krijgen. Tegen de onderbuikse sentimenten, zeg maar. Het boek Over Tirannie van Timothy Snyder is een helder, en voor mij troostgevend boek. Een soort doeboek met achtergrond. Het luchtte me op en ik volg nu zijn geschreven teksten op Substack.
Het voornaamste en eigenlijke doel van de geschiedenis is om inzichtelijk te maken hoe de mens, door kennis te nemen van het verleden, zich in het heden verstandig en met oog voor de toekomst kan gedragen.
-Thomas Hobbes, uit het voorwoord bij zijn vertaling van 'de Geschiedenis van de Peloponnesische Oorlog van Tchucydes'-.
Met dit citaat begint het het boek Geschiedenis voor morgen van Roman Krznaric.
In het boek staan 10 essays waarin de geschiedenis aan het heden gekoppeld wordt.
In hoofdstuk 6 Het vertrouwen in de democratie herstellen legt hij bijvoorbeeld uit dat er ooit een wijdverspreide participatieve politiek bestond wat we ook gemeenschapsdemocratie kunnen noemen en die gebaseerd is op decentralisatie, deliberatie en directe besluitvorming. De opkomst van op representatief bestuur gebaseerde natiestaten was in de achttiende eeuw.
Dat laatste neem ik aan maar wat ik uit mijn geschiedenislessen vooral onthouden heb over de tijd voor de achttiende eeuw zijn de begrippen feodaal, onderhorigen, oorlogen, macht van de koningen, keizers en verdere adel. Ik ben geen historica en heb dat niet verder uitgezocht en ga dat ook niet doen. Ik ben er nog steeds niet zeker van of geschiedenis ons helpt om machtsmisbruik te voorkomen. Een andere ideeën en gedachtenwereld helpt misschien wel. Ik ben er tamelijk pessimistisch over hoe dat te bereiken.
Hoofdstuk 8 gaat over De ongelijkheidskloof dichten. Dat komt al dichter bij de levensovertuiging die ik al in mijn jeugd had over welvaart voor ieder, dat er eerlijk gedeeld wordt misschien zelfs een basisinkomen om te beginnen. Dat de individuele mens ook meer macht en zeggenschap over hun leven heeft, wereldwijd, en in ieder geval een menswaardig bestaan. Maar hoe moet dit bereikt worden als geld de macht viert en niemand ook maar iets wil inleveren?
Kom ik dan toch weer bij de liefde uit, liefde en empathie? En hoe vechten we met liefde en empathie tegen de harde egocentrische krachten van het kapitaal en veel politici, tegen xenofobie en racisme, tegen uitbuiting. Nee ik kom bij vechten uit en dat benauwd me.
En, omdat ik de woorden Global South zo vaak tegenkwam, dit filmpje om het te ontzenuwen: