Gelezen: Warshan Shire, Teaching my mother how to give birth
In Love and war
To my daughter I will say,
'when the men come, set yourself on fire'.
Warshan Shire
Alhoewel ik meestal even snel door Facebook scroll, komt er soms ineens een pareltje langs dat mij laat pauzeren.
Een van die pareltjes is het gedicht what they did yesterday afternoon1 van Warsan Shire.
they set my aunts house on fire
i cried the way women on tv do
folding at the middle
like a five pound note.
i called the boy who used to love me
tried to ‘okay’ my voice
i said hello
he said warsan, what’s wrong, what’s happened?
i’ve been praying,
and these are what my prayers look like;
dear god
i come from two countries
one is thirsty
the other is on fire
both need water.
later that night
i held an atlas in my lap
ran my fingers across the whole world
and whispered
where does it hurt?
it answered
everywhere
everywhere
everywhere.
Dit gedicht treft mij diep in mijn hart en niet alleen vanwege het actuele thema maar ook door hoe Warsan Shire in een paar zinnen het ontheemd zijn verwoordt. Haar taalgebruik is direct, alsof ze je aanspreekt, tegen je praat, waardoor je de neiging kan hebben over de diepere lagen heen te lezen.
Ik had nog nooit van haar gehoord, maar het gedicht maakte mij nieuwsgierig genoeg om te gaan zoeken op internet. Inmiddels heb ik een ebook in mijn bezit, twee papieren bundels en een mapje op mijn bureaublad met gedichten en artikelen die ik verzameld heb waaronder het gedicht Home. Dit gedicht gaat over vluchtelingen, over de ontberingen die zij meemaken en de verschrikkelijke redenen waarom ze vluchten. Alleen al de openingszinnen komen binnen als een mokerslag:
– no one leaves home unless / home is the mouth of a shark –
De link naar het hele gedicht staat onder aan de pagina (2.)
Soms gebruikt ze dezelfde beelden in verschillende gedichten. Beelden uit het gedicht Home zijn al eerder gebruikt in het gedicht Conversations about home (at the deportationcentre) (4.).
Waak ik er zelf voor om beelden te hergebruiken omdat ik dat zwak vind, bij Warsan merk ik dat het herhaaldelijk gebruik van min of meer dezelfde beelden ervoor zorgt dat alles indringender binnenkomt bij mij, de lezer.
Londen en Mogadishu
Warsan Shire is in 1988 geboren in Kenia uit Somalische ouders. Het grootste deel van haar leven heeft ze in Londen gewoond.
In haar gedichten komen haar leven en haar achtergrond duidelijk naar voren. Ze put uit de verhalen van haar familie, van de Somalische gemeenschap. Haar gedichten bewegen zich met groot gemak tussen Mogadishu en Londen. Ze heeft het talent en de dapperheid om over omstreden onderwerpen te schrijven zoals sex, oorlog, trauma en detentiecentra, niet alleen uit het perspectief van vrouwen maar ook uit het perspectief van mannen.
Ook taboe onderwerpen schuwt ze niet. Zoals vrouwenbesnijdenis in het gedicht Sara (3.):
– We typed the word clitoris in to Google / and found a numbered diagram, / then spend hours with a small mirror, / comparing –
en de perspectiefwisseling naar de man:
– Imagine, he says, pointing to my mouth, /pushing an entire finger / into the gap / between your front teeth. –
En het gedicht eindigt met:
– You know she begged me? Even though it / hurt she still begged me, kept whispering: / make me / normal, please / make me normal, open me up. –
Kameelah Janan Rasheed in het interview To be vulnerable and fearless in Well & Often Newsletter in november 2012:
Her poetry carries the energy of multiple women, the depth of many generations, and the weight of many lives lived (5.).
En daar ben ik het helemaal mee eens. Bij de gedichten van Warsan Shire krijgen de termen identiteit en eenzaamheid een wijdere betekenis. Ik voel triestheid om wat ze beschrijft en tegelijkertijd bewondering om haar moed dit alles naar buiten te brengen in gedichten waar je niet aan voorbij kunt.
Ik eindig met de laatste strofe van het gedicht The house uit haar tweede bundel Her Blue Body :
–
x
At parties I point to my body and say This is where love comes to die. Welcome, come in, make yourself at home. Everybody laughs; they think i’m joking.
–
en hoop met dit stuk de nieuwsgierigheid van anderen gewekt te hebben om deze dichter te gaan lezen. Verder rest mij nederigheid bij het lezen van deze gedichten en bij het denken aan mensen op drift.
Bronnen:
1. Het gedicht what they did yesterday afternoon kwam van haar tumblr pagina maar is nu verwijderd.
2. Het hele gedicht Home is te lezen op: http://www.cbc.ca/
3. uit: Her Blue Body
4. uit: Teaching my mother how to give birth
5. Het hele interview met Warsan Shire is hier te lezen: http://wellandoftenpress.com/
Bundels:
Debuutbundel: Teaching my mother how to give birth, mouthmarkseries 2011 flipped eye publishing ISBN 978-1-905233-29-8 Her blue body, the flap series 2015, flipped eye publishing, ISBN 978-1-905233-48-9